Schilderijen Schoonmaken Atelier Boeijink, Boekel, Van der Knaap Schilderijenrestauratie te Haarlem

Over het schoonmaken van schilderijen


Het schoonmaken van schilderijen is het verwijderen van oppervlaktevuil en/of het verwijderen van een storende vernislaag. Er spelen zoveel factoren een rol, die per object verschillen, dat geen algemeen geldende regels zijn op te stellen of een standaard middel is voor te schrijven.
Er is een groot verschil tussen de vervuiling van een schilderij en de problematiek rond vernislagen, daarom is de term schilderij schoonmaken te veelomvattend.

Twee van de meest voorkomende vervuilingen zijn een nicotine-aanslag en een gewone lichtgrijze aanslag, deze zijn over het algemeen redelijk snel te behandelen.
Wanneer een vuilaanslag zich op een ongeverniste, voor behandeling gevoelige verflaag bevindt zal dit om een uitgebreider onderzoek vragen en wanneer een behandeling mogelijk is meer tijd vergen.
Meer informatie over vuil verwijderen bij schilderijen zie pagina schilderij-reinigen.

De meest voorkomende reden om een vernislaag te verwijderen en de verflaag te voorzien van een nieuwe vernislaag is vanwege de vergeling van het oude vernis. Het verwijderen van vernislagen dient secuurder te gebeuren, is daarom een arbeidsintensiever en kan niet worden uitgevoerd voordat een gedegen onderzoek heeft plaatsgevonden.
Meer informatie over vernis verwijderen bij schilderijen zie pagina vernis-verwijderen.

Vuil kan zich ook onder de vernislaag bevinden wanneer een verflaag voor het aanbrengen van de vernislaag niet ontdaan is van oppervlaktevuil. Olieverfschilderijen kunnen vanwege het droogproces pas na lange tijd gevernist worden, daarom is het mogelijk dat zich, in een omgeving met veel vuil in de lucht, op de verflaag in korte tijd een vuilaanslag vormt.


Voorbeelden

Onderstaande voorbeelden laten zien wat het resultaat is van het verwijderen van oppervlaktevuil, een nicotine-aanslag of een vernislaag. Enkele voorbeelden laten zien dat er weinig verschil zit tussen een vergeelde vernislaag en een nicotine-aanslag.
Een dikke vuillaag op een schilderij belemmert een goede controle van de vernislaag, waardoor niet zichtbaar is in welke mate deze vergeeld, onregelmatig of aangetast is.
Oud schilderij schoonmaken oppervlakte vuil en vernis verwijderen
Voor de restauratie, schilderij met oppervlaktevuil en vergeelde vernis.
Oud schilderij na restauratie, het vuil schoonmaken en vernis verwijderen.
Na het verwijderen van het oppervlaktevuil en het vernis.
Schoonmaken schilderij door verwijderen sigaretten rook aanslag
Tijdens een nicotine-aanslag (sigaretten rook) verwijdering.
Reinigen schilderij door verwijderen vuil van vernislaag
Tijdens verwijdering van een grijze vuillaag.
Aanvang verwijderen vergeelde vernis bij schilderij met stadsgezicht
Begin van het verwijderen van een vergeelde vernis.
Halverwege vuil en nicotine-aanslag verwijderen door reinigen van schilderij oppervlak
Halverwege het verwijderen van oppervlaktevuil met sigaretten rook-aanslag.
Vuil en vernis verwijderen van schilderij
[A] "Schone" verflaag
[B] vergeelde vernis
[C] vergeelde vernis en vuillaag
Schoonmaken schilderij van vuil met sigaretten rook aanslag
Detailopname, verwijdering van een grijs (normaal vuil) bruine (sigarettenrook) vuilaanslag.
schoonmaken schilderij oppervlak vanwege roet aanslag (openhaard rook)
Tijdens het verwijderen van een roetaanslag, op de foto een wattenstokje met afgenomen roet.
Het verwijderen van vergeelde vernis bij een schilderij
Detailopname tijdens het verwijderen van een vergeelde vernislaag.

De schoonmaak problematiek, een overzicht

  • Veel voorkomend oppervlaktevuil is: stof, nicotine-aanslag, vuilvlekken, vetaanslag, roet, schimmelplekken, kaarsvetspatten, insecten uitwerpselen.
  • Veel voorkomende problemen met het vernis zijn: vergeelde vernis, gecrepeerde vernis, blindslaan, blooming, blauwe waas, schilferingen, blaasvorming, mechanische beschadigingen, schade door hitte.
  • De kwetsbaarheid van een verflaag draagt eveneens bij hoe en of een vuil- of vernislaag verwijderd kan worden. Deze wordt bepaald door de conditie en de samenstelling van de laag.
    Veel voorkomende problemen met de conditie van een verflaag in betrekking tot een oppervlaktevuil- en/of vernisverwijdering zijn: schilfering, schotelvorming, blaasvorming, oplosbaarheid van de verf, gevoeligheid voor bepaalde stoffen, crepering.
    De samenstelling van de verflaag kan per schilderij, per kleurvlak of zelfs per kwaststreek verschillend zijn. De verflaag kan bestaan uit olieverf, acrylverf, alkyd, tempera, verf met een andere bindmiddel of combinaties van deze. Deze verfsoorten kunnen van verschillende kwaliteit zijn voor wat betreft pigmenten en bindmiddelen, en aan de verf kunnen vele middelen zoals vernissen, siccatieven, bijenwas en additieven als vulmiddelen zijn toegevoegd. Dit alles bepaald de water- en oplosmiddelgevoeligheid van de verflaag.
    Soms bedekt de verflaag de grondlaag niet helemaal en dient bij de behandeling rekening gehouden te worden met de kwetsbaarheid van deze anders samengestelde laag.

Een kant en klaar schoonmaakmiddel

Kant en klare middelen voor het schoonmaken van schilderijen, met andere woorden die vuil en vernislagen verwijderen bestaan niet. De verscheidenheid van vuil-, vernis- en verfsoorten is daarvoor veel te groot. De in de handel verkrijgbare middelen zijn dan ook sterk af te raden, inclusief een doorgesneden aardappel of ui, broodkruimels, melk, groene zeep, scheerschuim, tandpasta, azijn, ammonia, terpentine en dergelijke middelen! Deze middelen kunnen direct of zelfs na jaren schade aanrichten door chemische reacties en het veroorzaken van schimmelgroei.
Op internet zijn tips te vinden waarin het gebruik van terpentijn (licht giftig) en methanol (giftig) wordt aangeraden. Er wordt niet bij vermeld dat daarbij gebruik gemaakt dient te worden van een speciaal afzuigsysteem en koolstofmasker. Behalve voor het schilderij vormen zulke middelen een gevaar voor de gezondheid.
Behalve het middel is de manier waarop een middel wordt toegepast van belang om te voorkomen dat onderliggende lagen niet worden aangetast. Voor meer informatie over schades die kunnen ontstaan door het ondeskundig schoonmaken van schilderijen, zie de pagina schilderijschoonmakenschade.


Achterzijde schilderij schoonmaken

Het is belangrijk dat de achterzijde van een schilderij wordt gereinigd. Vuil zoals stof, gruis en dennennaalden dat zich tussen het raam en het doek bevindt tast het textiel, de grond- en verflagen aan. Het inklinken van het vuil kan deformatie, verfschilfering en verfverlies veroorzaken.
Door het vuil op de achterzijde kan bij een hoge luchtvochtigheid schimmelgroei ontstaan. Actieve schimmels tasten daar hout, textiel en lijm- en gronderingslagen aan en zijn moeilijk te bestrijden.
Reinigen schilderij achterzijde doek van vuil en schimmel
Schimmels op achterzijde doek.
Reinigen schilderij achterzijde doek van vuil en schimmels
Schimmels op achterzijde paneel.

Advies

Alle vormen van vuil kunnen een schilderij aantasten, daarom is het belangrijk dat een schilderij periodiek wordt gecontroleerd en wanneer mogelijk wordt ontdaan van vuil.
Of uw schilderij een vuil- of vernisafname behandeling nodig heeft en de materiële staat van het geheel een behandeling toelaat bespreken wij vrijblijvend met u in ons atelier, zie restauratieatelier gegevens.

Op de pagina schilderijenschoonmakenkosten vindt u informatie over hoe de kosten worden bepaald.
Restauratie atelier
Tingietersweg 87
2031 ER Haarlem

+31 (0)23 5514993
atelier@schilderijenrestaurator.nl
schilderijenrestaurator.nl

Locatie/route »


Social Media

Schilderijen schoonmaken op Facebook  Schilderijen schoonmaken op Instagram  Schilderijen schoonmaken op LinkedIn
lijn